Arachnophobia là nỗi sợ arachnid (lớp động vật chân khớp) – một nhóm động vật bao gồm nhện, bọ cạp, ve. Nó được tạo nên từ tiếng Hy Lạp arachne, có nghĩa là nhện, và phobos, có nghĩa là sợ hãi, chứng sợ nhện có thể là một tình trạng suy nhược đối với một số người.
Hiệp hội Tâm lý Mỹ báo cáo rằng hơn 10 triệu người ở Mỹ mắc phải một số chứng sợ hãi, và 40% trong số những chứng sợ hãi này có liên quan đến những sinh vật đáng sợ như côn trùng, rắn và tất nhiên là nhện.
Vậy tại sao một số người lại phát triển nỗi sợ hãi sâu sắc đối với nhện và những họ hàng của chúng?
Tiến sĩ Alan Manavitz, bác sĩ tâm thần lâm sàng tại Bệnh viện Lenox Hill ở Thành phố New York cho biết: “Chúng ta biết nhiều loài nhện có độc và cắn, và chúng ta biết điều này từ kinh nghiệm thực tế, khoa học, sinh học, TV và chứng kiến những người khác bị cắn. Do đó, khi chúng ta nhìn thấy một con nhện ở gần mình, phản ứng tự nhiên là cảm thấy sợ hãi và tránh con nhện.”
Một giả thuyết cho rằng thay vì là nỗi sợ tự nhiên, quá trình nuôi dưỡng của một người có thể là nguyên nhân. Chẳng hạn, tình trạng này có khả năng phổ biến ở Mỹ hơn là Campuchia, nơi mà nhện tarantula và bọ cạp được coi là một món ngon.
Một giả thuyết khác cho rằng nỗi sợ loài nhện có thể đã giúp loài người sống sót. Mặc dù hầu hết các loài nhện đều có nọc độc, nhưng rất ít loài thực sự có răng nanh đủ lớn để đâm thủng da của chúng ta. Trong số 35.000 loài nhện trên thế giới, chỉ có chục loài trong số chúng gây nguy hiểm cho con người.
Các nhà tâm lý học tiến hóa đã gợi ý rằng tổ tiên ban đầu của chúng ta có thể không biết được vết cắn của loài nhện nào sẽ gây hại, dẫn đến việc chúng phát triển nỗi sợ hãi đối với tất cả các loài nhện như là một cách để tự bảo vệ bản thân mình. Và một số nghiên cứu ủng hộ giả thuyết này.
Ví dụ, khi các nhà khoa học tại Viện Khoa học não và Nhận thức Con người Max Planck ở Đức cho một nhóm trẻ sơ sinh xem hình ảnh về nhện, hoa, cá và rắn, thì đồng tử của trẻ sơ sinh giãn ra nhiều nhất khi chúng được xem hình ảnh của nhện và rắn. Các nhà nghiên cứu cho biết điều này cho thấy con người vốn đã phát triển nỗi sợ hãi với những sinh vật như vậy.
Một nghiên cứu năm 2016 được công bố trên tạp chí Biological Psychology cho thấy rằng những người bị chứng arachnophobia thường có cảm giác những con nhện mà họ thấy và tiếp xúc có kích thước to hơn bình thường. Tali Leibovich, tác giả nghiên cứu và nhà khoa học tại Đại học Ben Gurion ở New York, cho biết: “Nghiên cứu này tiết lộ cảm xúc có thể ảnh hưởng để nhận thức cơ bản như kích thước và chứng minh cách mỗi chúng ta trải nghiệm thế giới theo một cách độc đáo và khác biệt.”
Vậy chính xác thì điều gì ở loài nhện lại tạo ra phản ứng tiêu cực như vậy? Tất cả bắt nguồn từ “cảm xúc ghê tởm”, theo Psychology Today. Một số đổ lỗi cho lông của tarantula, một số cho rằng do nọc độc của chúng và những người khác không dễ chịu khi thấy chuyển động kỳ quặc của chúng. Tất cả những điều đó cho thấy rằng thay vì sợ hãi, những gì mọi người thật sự cảm thấy có thể là sự ghê tởm.
Chứng sợ hãi có thể gây ra một số phản ứng thể chất, bao gồm buồn nôn, nhịp tim tăng nhanh và đồng tử giãn. Các phản ứng khác khi nhìn thấy những con vật này bao gồm nhăn mũi (được cho là giúp ngăn mùi hôi và mầm bệnh xâm nhập) và cau mày.
Các nhà nghiên cứu đã dựa vào nhiều phương pháp để giúp bệnh nhân chinh phục nỗi sợ nhện.
Liệu pháp đối đầu thường được ca ngợi là phương pháp điều trị thành công nhất tình trạng này. Trong liệu pháp này, bệnh nhân mắc chứng ám ảnh sợ hãi được tiếp xúc với thứ mà họ sợ – trong trường hợp này là nhện – trong một môi trường an toàn và có kiểm soát. Mục đích là để bệnh nhân có thể “viết lại” não của họ và tạo ra một “ký ức an toàn mới nằm trong bộ não cùng với ký ức xấu”.
Năm 2014, các nhà khoa học báo cáo rằng một người đàn ông đã được chữa khỏi chứng sợ nhện sau khi các bác sĩ cắt bỏ một phần não của anh ta. Các bác sĩ đã lấy một mảnh mô ra khỏi phía trái hạch hạnh nhân của người đàn ông, để giảm bớt các cơn co giật do bệnh sarcoidosis gây ra. Sau khi làm phẫu thuật, nỗi sợ nhện của anh biến mất và anh chuyển sang mê mẩn loài 8 chân này.
Một nghiên cứu năm 2016 trên tạp chí Biological Psychiatry đã báo cáo rằng các bệnh nhân từng sợ nhện, sau vài ngày đã có thể chạm vào nhện tarantula sau khi dùng thuốc propranolol trong khi tiếp xúc với tarantula trong hai phút mỗi lần. Vào cuối ba tháng, các bệnh nhân đã có thể cầm nhện tarantula. Sau một năm, nghiên cứu báo cáo, nỗi sợ hãi của họ đã gần như biến mất.
Đối với một số người, bộ phim “Spider-Man” đã giúp giảm bớt tác động của chứng sợ nhện. Vào năm 2019, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Frontiers in Psychiatry đã báo cáo rằng việc xem các clip của Spider Man hoặc Ant Man giúp mọi người giảm bớt các triệu chứng của tình trạng này. Nhóm các nhà khoa học đã yêu cầu những người tham gia làm một cuộc khảo sát về nỗi sợ hãi của họ trước và sau khi xem một đoạn clip từ Marvel’s Spider Man. Những người tham gia báo cáo ít triệu chứng hơn sau khi chỉ xem một đoạn phim dài bảy giây từ bộ phim.
Công nghệ ngày càng trở nên quan trọng như một phương pháp điều trị chứng sợ nhện. Khi thực tế ảo ngày càng trở nên phổ biến, các nhà khoa học đang khám phá những cách để giảm bớt và thậm chí chữa khỏi những ảnh hưởng của chứng sợ nhện bằng cách khai thác vào thế giới ảo.
Tham khảo: LiveScience
